Przeszczepienie nerki uznawane jest za najlepszą metodę leczenia schyłkowej niewydolności tego narządu. Jest tym samym najczęściej wykonywanym zabiegiem spośród wszystkich transplantacji narządów unaczynionych. Ogromny postęp medycyny transplantacyjnej, w tym rozwój leczenia immunosupresyjnego skutecznie wpływają na prawidłowe, wieloletnie funkcjonowanie przeszczepionego narządu. Pomimo ochrony przeszczepionego organu przed odrzuceniem, leki immunosupresyjne znacząco osłabiają odporność organizmu biorcy, utrudniając tym samym walkę z infekcjami. Ta grupa pacjentów jest szczególnie narażona na ryzyko rozwoju zakażeń bakteryjnych, grzybiczych i wirusowych.
Szacuje się, że u ok. 70% wszystkich biorców nerki, w okresie 3 lat od przeszczepienia, występuje co najmniej 1 epizod zakażenia. Najczęściej zakażenia rozwijają się w ciągu pierwszego miesiąca od przeszczepienia. Są to zazwyczaj zakażenia układu moczowego (ZUM), zakażenia miejsca operowanego, a także zakażenia układu oddechowego.
Układ moczowy osoby po przeszczepieniu nerki jest szczególnie narażony na zakażenia. Zakażania te następują m.in. w wyniku stosowania leków immunosupresyjnych, a tym samym obniżenia odporności organizmu, w wyniku zaburzeń urologicznych zdiagnozowanych jeszcze przed operacją, licznych zabiegów na drogach moczowych, zarzucania moczu do nerki przeszczepionej, jak i obecności cewników w drogach moczowych. Częstość występowania ZUM u pacjentów po przeszczepieniu nerki, w zależności od piśmiennictwa oraz okresu od transplantacji, sięga nawet 80%. W pierwszym roku po przeszczepieniu, ZUM występuje z częstością do 60%. Niejednokrotnie, zakażenia układu moczowego u biorców przyjmujących leki immunosupresyjne są skąpoobjawowe. Pogarszająca się czynność przeszczepionej nerki, zmniejszenie diurezy oraz wzrost stężenia diurezy, mogą świadczyć o trwającym zakażeniu. Wysoka gorączka z dreszczami oraz ból brzucha, mogą sugerować zakażenie miąższu nerki. Warto podkreślić, że liczne publikacje określają zależność między organem od dawcy zmarłego, a wzrostem częstości występowania ZUM.
Zakażenie układu moczowego po transplantacji powodują głównie mikroorganizmy z grup: Enterobacteriaceae, Enterococci, Staphylococci i Pseudomonas. Przedłużające się oraz nawracające zakażenia mogą też być powodowane m.in. przez patogeny nietypowe dla ZUM – tak jak np. w gruźliczym zapaleniu pęcherza.
Zakażenie układu moczowego jest powikłaniem istotnym nie tylko ze względu na częstość występowania, ale potencjalnie negatywny wpływ na funkcjonowanie przeszczepionej nerki oraz przeżycie biorcy. Powtarzający się ZUM może mieć odbicie w zachowaniu prawidłowej funkcji wydalniczej przeszczepionej nerki.
Większość ośrodków transplantacyjnych stosuje rutynowo okołooperacyjną profilaktykę antybiotykową. Nie mniej ważna jest profilaktyka polegająca na wprowadzeniu zaleceń związanych z higienicznym stylem życia oraz edukacją pacjenta, mówiącą o konieczności spożywania dużej ilości płynów oraz możliwie częstego oddawania moczu bez czekania na uczucie parcia.
W każdym przypadku zdiagnozowanego zakażenia układu moczowego, niezbędne jest całościowe podejście do pacjenta, zastosowanie nie tylko terapii farmakologicznej, ale również zwrócenie uwagi na higieniczny styl życia osoby po przeszczepieniu narządu.
Źródło:
- Gołębiewska J, Dębska-Ślizień A., Rutkowski B. „Zakażenia układu moczowego u pacjentów po transplantacji nerki.” Forum nefrologiczne 2011, tom 4, nr 2, 110-118
- Czarnota‑Chlewicka J. „Retrospektywna analiza zakażeń u pacjentów po przeszczepieniu nerki.” Pom J Life Sci 2015, 61, 3, 241–248