Kwalifikacja kandydata na dawcę
i potencjalnego biorcy nerki

• Kwalifikacja medyczna

  Medyczna kwalifikacja kandydata na dawcę nerki obejmuje:

  • przeprowadzenie wywiadu lekarskiego i pielęgniarskiego,
  • szczegółowe badanie przedmiotowe,
  • wykonywanie konsultacji specjalistycznych i badań diagnostycznych, m.in. oznaczenie grupy krwi, wykonanie badań laboratoryjnych krwi i moczu, badań obrazowych klatki piersiowej oraz obrazowych i czynnościowych badań jamy brzusznej (USG, angio-CT/angio-NMR/scyntygrafia dynamiczna nerek), badań mikrobiologicznych, badania ultrasonograficznego serca (echo serca), 24-godzinny pomiar ciśnienia tętniczego, konsultacji psychologicznej.

  Dawca musi być zdrowy, aczkolwiek dopuszczalne są niewielkie nieprawidłowości w badanich lub stosunkowo łagodne choroby, dobrze kontrolowane lekami. Kandydat na dawcę nie może mieć w szczególności:

  • choroby nerek
  • nowotworu
  • choroby serca
  • przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP)
  • choroby psychicznej
  • choroby ogólnoustrojowej, jak np. Cukrzycy

  W szczególnych sytuacjach może zaistnieć konieczność wykonania dodatkowo innych badań, na przykład: konsultacja okulistyczna, próba wysiłkowa, przepływ cewkowy moczu (urodynamika), badania czynnościowe płuc lub scyntygraficzna ocena perfuzji serca.
  
  Kryteria akceptacji
  
  Kryteria akceptacji dawcy zmieniają się w czasie i mogą też zależeć od doświadczenia ośrodka. Podstawowe problemy to:

  • jakie medyczne czynniki ryzyka możemy zaakceptować u dawcy?
  • które z nich mogą wpłynąć na wyniki przeszczepienia?

  Kwalifikacja nie budzi zastrzeżeń, gdy przestrzega się ściśle zasady, że akceptowani są jako dawcy ludzie zdrowi, nieobciążeni żadnymi schorzeniami, nieprzyjmujący leków i wykazujący się dobrą czynnością nerek.

• Badania immunologiczne kandydata na dawcę i potencjalnego biorcy

  Zarówno dawca, jak i biorca mają oznaczane antygeny zgodności tkankowej (HLA). Biorca ma badaną obecność ewentualnych przeciwciał przeciwko dawcy (DSA) oraz wykonywana jest próba krzyżowa (zazwyczaj dwukrotnie). Próba krzyżowa jest testem na obecność ewentualnych przeciwciał w surowicy biorcy, gotowych do reagowania z komórkami dawcy i uruchomiania mechanizmów niszczących komórki dawcy (w tym narząd). Jej wynik jest bardzo ważny i warunkuje powodzenie wykonanej operacji przeszczepienia. Pożądanym wynikiem jest wynik ujemny (próba krzyżowa ujemna). Wynik dodatni dyskwalifikuje potencjalnego dawcę z dalszej procedury kwalifikacyjnej, co jest jednoznaczne z tym, że nie może zostać żywym dawcą nerki dla tego biorcy. W takim przypadku para może zostać zgłoszona do programu wymiany par.

• Wykluczenie przeciwwskazań formalno – prawnych

  Ten element kwalifikacji jest zazwyczaj najprostszy. W przypadku bliskich relacji rodzinnych (rodzeństwo, dzieci, rodzice, dziadkowie, wnuczęta) lub emocjonalnych (małżonkowie, osoba przysposobiona) nie jest wymagana żadna dodatkowa zgoda - poza wolą obu stron wyrażoną na piśmie. W przypadku dalszych relacji rodzinnych (np. kuzynostwo) lub emocjonalnych (partnerzy, przyjaciele) po uzyskaniu pozytywnej opinii Komisji Etycznej Krajowej Rady Transplantacyjnej konieczne jest uzyskanie zgody sądu rejonowego (właściwego dla dawcy) w postępowaniu nieprocesowym.